اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران خود را برای دور تازهای از درگیری آماده میکنند. ارزیابی هر دو طرف این است که این درگیری رخ خواهد داد، اما نه به این زودی. در تهران، مقامها بیم دارند که اسرائیل در پی تکمیل کاری باشد که آغاز کرده بود، یعنی تلاش برای سرنگونی حکومت آیتاللهها.
آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، با یک دوراهی مواجه است: به سمت مذاکره با آمریکا برود یا توان نظامی جمهوری اسلامی را بازسازی کند تا دوباره توان تهدید اسرائیل را داشته باشد. مقامهای اسرائیلی میگویند نشانهای از فعالیت مجدد برنامه تسلیحات هستهای جمهوری اسلامی مشاهده نکردهاند، هرچند درباره خطر محاسبه اشتباه هشدار میدهند.
آنچه در ایران جریان دارد مشابه رویدادها در لبنان است. بخشی از صداها در داخل ایران خواهان مذاکره با واشینگتن و کنار گذاشتن برنامه هستهای و موشکی است تا بحرانهای شدید اقتصادی رفع شود، بهویژه کمبود آب که تهدیدی برای بقای نظام است. در مقابل، جریان تندرو خواهان انتقام جنگ ۱۲ روزه است و از خامنهای میخواهد بازسازی سریع توان نظامی ازدسترفته را آغاز کند تا جمهوری اسلامی دوباره بتواند اسرائیل را تهدید کند.
هر دو طیف، میانهرو و تندرو، نگراناند که اسرائیل از نابودی بخش عمده پدافند هوایی جمهوری اسلامی در جنگ اخیر سوءاستفاده کند. این سامانهها زمانی سپری راهبردی در برابر حمله هوایی محسوب میشدند. اکنون بیم آن میرود که اسرائیل برای سرنگونی رژیم تلاش کند. اسرائیل تحرکات همه شاخههای نظامی جمهوری اسلامی را زیر نظر دارد و درباره احتمال خطای محاسباتی نگران است.
در مقطع کنونی، به نظر میرسد خامنهای بیشتر به مسیر تندروها و سپاه پاسداران گرایش دارد. با وجود تلاشهای گسترده دولت ترامپ، چه پنهان و چه علنی، برای آغاز مذاکرات درباره مسائل هستهای و موشکی، رهبر جمهوری اسلامی حاضر نیست نمایندگانی را، حتی به مذاکرات محرمانه در کشورهایی مانند عمان، قطر یا برخی کشورهای اروپایی، بفرستد.
گزارشهای رسانهای در آمریکا و جهان عرب نشان میدهد جمهوری اسلامی غنیسازی اورانیوم را از سر نگرفته است. عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی و دیگر مقامها، تاکید میکنند که «حق غنیسازی قابل مذاکره نیست»، اما در واقع نیاز فوری به غنیسازی بیشتر وجود ندارد. جمهوری اسلامی حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد و چند صد کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد در اختیار دارد.
نیروی هوایی اسرائیل این ذخایر را بمباران نکرد، زیرا در اعماق زمین بودند و اسرائیل نمیخواست در جریان حمله به تاسیسات هستهای ایران، حادثه هستهای یا آلودگی رادیواکتیو ایجاد شود. جمهوری اسلامی میتواند این ذخایر را بازیابی کند و از نظر تئوری، امکان تولید حدود پنج سلاح هستهای را دارد، هرچند کارشناسان این سناریو را فرضی میدانند. بسیاری از تاسیسات غنیسازی مدت طولانی از رادار خارج شدهاند.
تمرکز جمهوری اسلامی بر پدافند هوایی و موشکهای بالستیک
خبر خوب برای اسرائیل این است هیچ نشانهای وجود ندارد که جمهوری اسلامی بخواهد سلاح هستهای تولید کند. در عوض، تمرکز تهران بر خرید یا ساخت سامانههای پدافند هوایی دوربرد است تا سپر دفاعیاش را بازسازی کند. آسمان کشور اکنون در برابر توانمندی نظامی اسرائیل بیدفاع است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جمهوری اسلامی این مسیر را از دو جهت پیش میبرد. نخست، تلاش برای خرید سامانههای پدافند هوایی از چین، روسیه، کره شمالی یا هر فروشندهای که حاضر به فروش باشد. روسیه سامانههایش را برای جنگ اوکراین نیاز دارد و چین نمیخواهد قطعنامه شورای امنیت درباره منع صادرات سلاح به ایران را نقض کند. مسیر دوم تولید داخلی سامانههایی مشابه اسـ۳۰۰ و اسـ۴۰۰ روسیه است که البته جمهوری اسلامی با کمبود قطعات، مواد اولیه و فناوری مواجه است.
جمهوری اسلامی همچنین میکوشد زرادخانه موشکهای بالستیکش را بازسازی کند، که عمدتا از طریق تامینکنندگان خارجی است. مقامهای اسرائیلی میگویند جمهوری اسلامی هنوز مانند گذشته قادر به تولید گسترده موشکهای بالستیک، کروز و پهپاد نیست.
جمهوری اسلامی معتقد است تنها سامانهای که در جنگ ۱۲ روزه به اسرائیل آسیب زد، موشکهای بالستیک بودند، بنابراین اکنون بر تولید سریع موشکهای دوربرد متمرکز است تا اسرائیل را از حمله دوباره بازدارد و همچنین جامعه جهانی را برای کاهش تحریمها تحت فشار بگذارد.
عراقچی اخیرا ادعا کرده ذخیره موشکی جمهوری اسلامی اکنون از نظر کیفیت و کمیت از دوران پیش از جنگ بیشتر شده است. مقامهای آمریکا و اسرائیل این ادعا را بعید میدانند و میگویند هدف تهران بازدارندگی روانی است.
هشدار تهران: اگر اسرائیل به حزبالله حمله کند، ساکت نمیمانیم
جمهوری اسلامی همچنان شبکه نیابتی منطقهایاش را حفظ کرده است و به تامین مالی، انتقال سلاح و حمایت از گروههای تحت هدایت حزبالله ادامه میدهد، هرچند این تلاشها با محدودیت مواجه است.
بر اساس اعلام وزارت خزانهداری آمریکا، سپاه پاسداران در سال جاری حدود یک میلیارد دلار برای بازسازی توان حزبالله اختصاص داده است. سقوط رژیم اسد در سوریه در دسامبر ۲۰۲۴ و ممنوعیت پروازهای ایرانی در لبنان از فوریه ۲۰۲۵ مسیرهای زمینی و هوایی جمهوری اسلامی برای انتقال سلاح، فناوری و پول را مختل کرد.
جمهوری اسلامی و حزبالله اکنون به مسیرهای جدیدی از جمله قاچاق از ترکیه و عراق، بنادر دریایی و شبکههای انتقال پول روی آوردهاند و همچنان از مسیرهای مرزی سوریهـلبنان بهره میبرند.
مقامهای سپاه و برخی نمایندگان مجلس هشدار دادهاند که اگر اسرائیل به حزبالله حمله کند یا حزبالله به اسرائیل حمله کند، جمهوری اسلامی «بیکار» نخواهد نشست.
برخی این تهدیدها را جدی نمیدانند، اما اطلاعات اسرائیل آن را بسیار جدی گرفته است و درباره خطر غفلت هشدار میدهد. همین نگرانیها موجب شده است اسرائیل سرمایهگذاری چندمیلیارد دلاری در سامانههای هشدار، اطلاعاتی، پدافند هوایی و تسلیحات تهاجمی را با سرعت و جدیت دنبال کند.
مقامهای اسرائیل در اورشلیم و مقر نظامی تلآویو امیدوارند این توانمندیها وقتی عملیاتی شوند، جمهوری اسلامی را از آغاز درگیری بازدارد. با این حال، ارزیابی کلی این است که درگیری بعدی با جمهوری اسلامی تقریبا اجتنابناپذیر است، حتی اگر فوری نباشد. آنها میگویند اسرائیل باید با سرعت و قاطعیت آماده شود، بدون تکرار تاخیرهایی که در گذشته رخ داد.
در حال حاضر، جدالی میان وزارت دارایی و وزارت دفاع اسرائیل درباره بودجه دفاعی ۲۰۲۶ در جریان است. باور غالب این است که جنگی دیگری با جمهوری اسلامی محتمل است و هرچه اکنون خریداری یا تولید نشود، هنگام نیاز آماده نخواهد بود.
ترجمه از واینت
