رژیم طالبان افزون بر حضور گسترده نظامی در پنجشیر، اینک روی طرحی کار میکند که مسیرهای ارتباطی این ولایت را به استانهای همجوار گسترش دهد تا از این طریق دسترسی به مرکز پنجشیر و کنترل بر آن آسانتر شود. هرچند محمد آغا حکیم، والی طالبان در پنجشیر، مدعی است که اتصال پنجشیر به ولسوالی (شهرستان) واخان بدخشان و نیز اتصال به ولایت (استان) تخار «برای بهبود وضعیت اقتصادی» پنجشیر صورت میگیرد.
او گفت: «از یک طرف جاده مسیر توپخانه به طرف شرق پنجشیر وصل میشود و از طرف دیگر کار به سمت واخان در جریان است. امیدواریم که این مسیر به واخان وصل و به یک راه ترانزیتی تبدیل شود که پنجشیر را به مرکز وصل کند. این خواست هر دو طرف (یعنی ساکنان پنجشیر و بدخشان) بود که این ولایتها به هم وصل شوند و این برای وضعیت معیشت و اقتصاد هم خوب است.»
از دید برخی مخالفان طالبان، گسترش مسیرهای ارتباطی پنجشیر به استانهای همجوار اقدامی است برای افزایش فشار بر جبهههای نظامی مخالف این رژیم تا استفاده از پنجشیر برای مخالفان طالبان دشوار شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این در حالی است که در دوران نخست حاکمیت طالبان در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی، این گروه بهرغم لشکرکشیهای سنگین نتوانست پنجشیر را از دست نیروهای مقاومت به رهبری احمدشاه مسعود، «قهرمان ملی» افغانستان، خارج کند. اما پس از سقوط حکومت افغانستان در اوت ۲۰۲۱، طالبان توانستند با لشکرکشی گسترده پنجشیر را تحت کنترل خود بگیرند و سپس شمار زیادی از نیروهای نظامیشان را در آنجا مستقر کنند. به روایت ساکنان پنجشیر، طالبان صدها پاسگاه، قرارگاه و ایست بازرسی در این ولایت ایجاد کردهاند و فشار نظامی آنان بر ساکنان افزایش یافته است.
فاروق علیم، حقوقدان و از اهالی پنجشیر، در گفتگو با ایندپندنت فارسی میگوید که گسترش و «کلانسازی» مسیرهای ارتباطی پنجشیر با استانهای همجوار، عملا باعث فشار بر مقاومت ضدطالبانی خواهد شد. او تاکید میکند که طالبان بخشی از مسیرهای اتصال پنجشیر به استانهای مجاور را «وسیعتر» کردهاند، اما هیچ نشانهای از قیرریزی و تکمیل فنی این راهها دیده نمیشود و طالبان از این روند برای تبلیغات سیاسی استفاده میکنند.
او یادآوری کرد که در دوران نخست رژیم طالبان، پنجشیر تنها یک مسیر ارتباطی به نام «راه تنگ» داشت، اما در دوران نظام جمهوریت پنجشیر به بدخشان و نورستان وصل شد و گفت: «خطر جادهسازی طالبان این است که پنجشیر آسیبپذیر میشود، یکی از دلایلی که پنجشیر در سال ۲۰۲۱ سقوط کرد همین راههایی بود که ایجاد شده بود و طالبان برخلاف سابق (اشاره به دوره نخست حاکمیتشان)، تنها از مسیر راه تنگ گلبهار میتوانستند به پنجشیر حمله کنند، اما در دوره دوم حاکمیتشان از مسیر بدخشان و از بغلان وارد پنجشیر شدند. این راههایی که در پنجشیر بیشتر میشود این ولایت را بیشتر آسیبپذیر میکند و در آینده زمینه مقاومت علیه طالبان را ضعیف میکند.»
فشار نظامی طالبان و اکنون گسترش مسیرهای ارتباطی پنجشیر با استانهای تخار، بدخشان و نورستان، مجموعه اقداماتی است که نشان میدهد طالبان نمیخواهند کنترل این جغرافیای استراتژیک را از دست بدهند. جغرافیای کوهستانی پنجشیر با درههای متعدد، امکان بالایی برای جنگهای چریکی دارد و در صورت فعالشدن چنین سناریویی فشار بر طالبان افزایش خواهد یافت.
اقدامات طالبان در چهار سال گذشته نشان میدهد که این گروه به هیچ قیمتی حاضر نیست کنترل پنجشیر را از دست بدهد یا اجازه دهد این ولایت با چالشهای امنیتی جدی مواجه شود. هرچند پنجشیر از نظر مساحت کوچکترین ولایت افغانستان است، اما حضور نظامی طالبان در آنجا گستردهتر از سایر نقاط افغانستان است. پنجشیر تنها ولایتی است که طالبان در آن مقررات شبگردی (منع رفتوآمد در شب) را بهطور جدی اعمال میکنند.
شماری از ساکنان پنجشیر در جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود، فرزند احمدشاه مسعود، عضویت دارند و نگرانی طالبان این است که شرایط اقتصادی و فشارهای امنیتی به پیوستن شمار بیشتری از مردم پنجشیر به مقاومت منجر شود.
این در حالی است که با هموارسازی و گسترش مسیرهای ارتباطی میان پنجشیر و نورستان، تخار و بدخشان، طالبان میتوانند پس از بروز تهدیدهای نظامی علیه خود، بهسرعت از طریق استانهای همجوار نیرو و تجهیزات را به پنجشیر منتقل کنند.
