رئیس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم پزشکی قزوین از افزایش ابتلا به آنفلوانزا خبر داد و گفت این آمار به سه برابر سطح هشدار رسیده است.

 این نرخ تا هفته چهارم آبان ماه را دربر می‌گیرد و احتمالا طی ۱۰ روز ابتدایی آذرماه سطح انتقال و شیوع افزایش مجدد داشته است.

این موضوع نگرانی وزارت بهداشت را برانگیخته است. بر اساس اعلام این وزارتخانه، در هفته اول آذرماه، آنفلوانزا با ۳۵.۷ درصد، در صدر ویروس‌های تنفسی در گردش کشور قرار گرفته است. همچنین در این گزارش آمده است که استان‌های خراسان جنوبی، قزوین، خراسان رضوی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، تهران و همدان در مقایسه با میانگین کشوری درصد ابتلای بالاتری دارند، در حالی که وضعیت در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و مازندران از آستانه هشدار عبور نکرده است.

آزمایش‌های صورت‌گرفته حاکی از آن است که در حدفاصل ۲۶ آبان تا ۲ آذر میزان ۲۸.۷ درصد آزمایش‌های انجام‌شده آنفلوانزا مثبت بوده، و این آمار در مقایسه با هفته قبل ۱.۵ برابر شده است و ۸۵.۶ درصد از این موارد نیز متعلق به آنفلوانزا نوع‌آ با زیرگونه اچ۳ان۲ (H3N2) است.

نکته امیدوارکننده نسبت نمونه‌های مثبت کووید۱۹ است که همچنان کمتر از میانگین دیگر الگوهای آنفلوانزا است. این در حالی است که برخی پزشکان بر این باورند که دلیل کاهش تست مثبت کووید مراجعه نکردن مبتلایان برای انجام تست کروناست، چراکه این افراد گمان نمی‌کنند به این بیماری مبتلا شده‌اند.

این در حالی است که رئیس بیمارستان مرکز طبی کودکان تهران از افزایش سطح مراجعات به دلیل عفونت‌های تنفسی در مراکز درمانی خبر داد و اعلام کرد که شرایط فصلی، قرار گرفتن در فضای بسته با در و پنجره بسته، افزایش ارتباط مستقیم انسان‌ها به واسطه حضور در فضای بسته و حضور کودکان در مدارس سبب شیوع بیشتر بیماری‌های واگیردار تنفسی می‌شود.

به گفته روح‌الله شیرزادی فصل شیوع آنفلوانزا در ایران از آبان ماه آغاز می‌شود و تا اسفند ادامه دارد. نه‌تنها آنفلوانزا بلکه ویروس‌های دیگر مانند کروناویروس‌ها، رینوویروس‌ها و پاراآنفلوانزا، که به نمونه شایع بیماری نزدیک هستند، در این مدت اوج می‌گیرند. این امر سبب شده است میزان مراجعه بیماران، در قیاس با ماه‌های گذشته، ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یابد.

از کمبود تا گرانی واکسن

در شرایطی که پزشکان تنها راهکار کاهش سطح شیوع را افزایش واکسینه کردن جامعه می‌دانند، معضل بزرگ اما کمبود واکسن آنفلوآنزا است که سبب شده است دوره مهم واکسیناسیون کودکان و گروه‌های در معرض خطر از دست برود. این در حالی است که وزارت بهداشت مدعی شده بود واکسن آنفلوآنزا مانند هر سال به مقدار کافی وارد کشور شده و علاوه بر آن واکسن تولید داخل نیز موجود است و این واکسن با قیمت ۹۱۷ هزار تومان در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد.

ادعایی که رسانه‌ها آن را با واقعیت‌های میدانی در تناقض می‌دانند. اخبار رسیده از استان‌های مختلف ایران حاکی از آن است که نه‌تنها واکسنبا قیمت اعلامی در داروخانه موجود نیست، که در برخی شهرها حتی در بازار سیاه نیز نایاب است.

قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، مهرماه سال جاری با تایید کمبود واکسن گفته بود، تا کنون حدود ۱۰۰ هزار واکسن ایرانی در اختیار ما قرار گرفته که توزیع شده و همچنین ۳۰۰ هزار واکسن هلندی نیز در اختیار ما قرار گرفته که در حال توزیع است. دلیل اینکه این واکسن هنوز در تعدادی از مراکز بهداشت توزیع نشده این است که این واکسن کمتر از ۱۰ روز است که در اختیار ما قرار گرفته و توزیعش از اواسط هفته گذشته آغاز شده است.

مدیر یکی از داروخانه‌های تهران به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت که با گذشت دو ماه از این ادعای مقام وزارت بهداشت، نحوه توزیع همچنان با چالش روبه‌رو است و قیمت واکسن‌های موجود نیز از یک و نیم میلیون تومان فراتر رفته است. به گفته او، با در نظر گرفتن رشد شیوع بیماری، دوره اصلی پیشگیری از دست رفته و بسیاری از خانواده‌ها با این باور که ابتلای یکی از افراد خانواده دوره مصونیت جمعی ایجاد می‌کند، از واکسن زدن صرف‌نظر کرده‌اند.

نکته دیگری که بی‌رغبتی به واکسن را تشدید کرده است، مسئله گرانی واکسن‌های موجود است که از حد توان مالی بسیاری از خانواده‌ها بالاتر است و شاید همین امرسبب شده که سطح شیوع در مدارس را به میزانی بالا برود که برخی شهرها و استان‌ها ناچار به تعطیلی مدارس شده‌اند. منصور علیمردانی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، سطح شیوع در کودکان را بیش از حد معمول سال‌های گذشته می‌داند و می‌گوید: «تجمع کودکان در مدارس و مهدکودک‌ها و کم‌توجهی آنان به اصول بهداشتی، نقش بسزایی در افزایش ابتلا دارد.»

تعطیلی مدارس 

اگرچه از ابتدای آذرماه، به دلیل شیوع انفلوآنزا، مدارس  چندین شهر در روزهای مختلف تعطیل شدند، به نظر می‌رسد تصمیم تعطیلی سه روزه اکثر مراکز آموزشی استان‌ها از ۱۰ تا ۱۲ آذرماه، جدای از بحث آلودگی، با هدف کنترل شیوع آنفلوانزا گرفته شده است. کارشناسان حوزه درمان بر این باورند که تعطیلی مدارس در این دوره بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از شدت شیوع خواهد کاست. به‌ویژه آنکه طی دو هفته گذشته در استان‌هایی مانند همدان بالاترین نرخ ابتلا به گروه سنی ۵ تا ۱۵ سال اختصاص داشته است.

مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، نیز امیدوار است سطح شیوع با تعطیلی اخیر کاهش یابد. محرز یادآور شده است میزان مراجعه بیماران به مراکز درمانی با برخی دوره‌های شیوع کرونا برابری دارد، که همین امر ضرورت اجرای سیاست‌های کنترلی را افزایش می‌دهد.

این پزشک به این نکته اشاره کرده است که هرچند آمار مرگ و میر انواع در گردش آنفلوانزا در مقایسه با کرونا پایین‌تر است، از نظر گسترش شیوع سرعت بیشتری دارد.

همین امر ضرورت شناسایی علائم و تفاوت قائل شدن میان سرماخوردگی‌های ساده با آنفلوآنزای پیشرفته را جدی‌تر کرده است. به‌ویژه آنکه افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و تنفسی در وضعیت آلودگی هوا در معرض خطرات مشکلات تنفسی جدی‌تری قرار می‌گیرند. پزشکان معتقدند تب، درد عضلانی، سردرد، سرفه، آبریزش یا گرفتگی بینی، خستگی یا احساس ضعف، بی‌اشتهایی و در برخی موارد بروز مشکلات گوارشی نشانه‌های نوع جدید آنفلوانزا است که در صورت شدت یافتن مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

در این میان، چالش اصلی جامعه پزشکان همزمانی دوره اوج شیوع آنفلوانزا با معضل آلودگی هواست، که این امر سطح مراجعه‌کنندگان با علائم مشکلات تنفسی را در مقایسه با هفته‌های قبل افزایش داده و نیاز به بستری شدن برخی از این بیماران چالش کمبود تجهیزات، تخت‌های بیمارستانی و کادر درمان را بار دیگر مطرح کرده است.